Կոպեր (քաղաք)
| Քաղաք | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Կոպեր | |||||
| սլովեն.՝ Koper իտալ.՝ Capodistria | |||||
| |||||
 | |||||
| Երկիր |  Սլովենիա | ||||
| Համայնք | City Municipality of Koper? | ||||
| Այլ անվանումներ | Աեգիդա, Կապրիս, Հուստինոպոլ | ||||
| Մակերես | 311,2 կմ² | ||||
| ԲԾՄ | 4[1] մ | ||||
| Բնակչություն | 24 979[2] մարդ (2012) | ||||
| Ժամային գոտի | UTC+1 | ||||
| Հեռախոսային կոդ | +386 5 | ||||
| Փոստային դասիչ | 6000 | ||||
| Ավտոմոբիլային կոդ | KP | ||||
| Պաշտոնական կայք | koper.si | ||||
| |||||
Կոպեր նախկին` Աեգիդա, Կապրիս, Կապոդիստրիա (սլովեն.՝ Koper, իտալ.՝ Capodistria), քաղաք Սլովենիայի հարավ-արևմուտքում գտնվող Իստրիա թերակղզում, Ադրիատիկ ծովի Կոպեր ծոցի ափին։ Քաղաքում իրականացվում են բազմաթիվ երաժշտական և ազգագրական փառատոներ։
Աշխարհագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կոպեր քաղաքը գտնվում է Իտալիայի անմիջապես սահմանին, Տրիեստ քաղաքի և սլովենական Իզոլա (Izola), Պիրան (Piran), Պորտորոժ (Portorož) քաղաքների հարևանությամբ։
Բնակչություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]2012 թվականի մարդահամարի տվյալներով քաղաքի բնակչությունը կազմում է 24 979 մարդ (12 358 տղամարդ և 12 621 կին)։ Նախկինում բնակչության մեծ մասը խոսում էր իտալերեն (1900 թվականի տվյալներով բնակչության 92 %-ը խոսում էր իտալերեն)։ Այսօր բնակչությունը խոսում է և՛ իտալերեն, և՛ սլովեներեն։ Թեպետև Հարավսլավիայի գոյության ընթացքում մեծ թվով իտալացիներ Իստրայից Իտալիա էին ներգաղթում, այնուամենայնիվ ներկայումս քաղաքի իտալացի բնակչությունը գերազանցում է 10 %-ը։
Համայնքի բնակչության մայրենի լեզուներն են (2002 թվական)[3].
- Սլովեներեն՝ 74,14 %
- Խորվաթերեն՝ 8,04 %
- Սերբախորվաթերեն՝ 4,02 %
- Բոսնիերեն՝ 2,76 տոկոսով
- Սերբերեն՝ 2,67 %
- Իտալերեն՝ 2,23 %
- Ալբաներեն՝ 0.50 %
- Մակեդոներեն՝ 0,48 %
- Այլ լեզուներ՝ 5,16 %։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կոպերը սկիզբ է առել անտիկ հունական բնակավայրից, որը հայտնի է եղել Աեգիդա անվամբ։ Հռոմեական շրջանում այն ստացել է Կապրիս անունը, որից էլ առաջացել է քաղաքի ժամանակակից անվանումը։ Որոշ ժամանակ քաղաքը կրել է Հուստինոպոլ անունը՝ ի պատիվ Բյուզանդիայի Հուստինիանոս II կայսրի։ 568 թվականին քաղաքում ապաստանել են Տրեսի` լանգոբարդներից փախած բնակիչները։
7-8-րդ դարերը քաղաքի համար ծանր շրջան էր. քաղաքը գրավել էին ֆրանկները, լանգոբարդները և սլավոնական ցեղերը։ 8-րդ դարում քաղաքում ստեղծվել է եպիսկոպոսական առաջնորդարան։ 9-րդ դարում Կոպերը ներքաշվել է Վենետիկի և Սրբազան հռոմեական կայսրության պայքարի մեջ։ Ցուցաբերած աջակցության համար Կոնրադ II կայսրը քաղաքին շնորհել է որոշ արտոնություններ։ 1278 թվականին քաղաքը կցվել է Վենետիկին։ Վենետիկի հանրապետության կազմում Կոպերն առանձնահատուկ վերելք է ապրել, այն դարձել է Իստրիայի խոշորագույն քաղաք և նավահանգստ, որի կապակցությամբ էլ վերանվանվել է լատին․՝ Caput Histriae, այսինքն` Իստրայի գլխավոր քաղաք (բառացի` «Իստրայի գլուխ»)։ Այս բառակապակցությունից էլ առաջացել է քաղաքի իտալական անվոնումը` Կապոդիստրիա։ Վենետիկի հանրապետության անկումից հետո` 1797 թվականին քաղաքը կցվել է Ավստրիային։ 1805-1813 թվականներին քաղաքը գտնվել է նապոլեոնական զորքի հսկողության տակ, իսկ 1813 թվականից Կոպերը կրկին Ավստրիայի ձեռքն է անցել։
Առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո Կոպերը Իստրիա թերակղզու հետ միասին անցել է Իտալիային, մինչդեռ Դալմաթիայի մյուս մասն անցել է սերբական, խորվաթական և սլովենական թագավորության կազմի մեջ, որը հետագայում կոչվեց Հարավսլավիայի հանրապետություն։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո Կոպերը ընդգրկվել է Տրիեստ ազատ տարածքի «B» գոտու կազմի մեջ, որը վերահսկում էր Հարավսլավիան։ Այդ ժամանակ քաղաքի իտալացի բնակչության զգալի մասը ներգաղթել է Իտալիա։ 1954 թվականին Տրիեստի ազատ տարածքը կամ Տրեստի ազատ պետությունը դադարել է գոյություն ունենալուց, իսկ Կոպերը անցել է Հարավսլավիային։ Վերջինիս անկումից հետո`1991 թվականին այն մտել է անկախացած Սլովենիայի կազմի մեջ։
Տնտեսություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կոպերը Սլովենիայի միակ առևտրային նավահանգիստն է։ Այստեղ ժամանում են Միջին Արևելքի, Ճապոնիայի և Կորեայի նավերը, որը հսկայական նշանակություն ունի տնտեսության համար։
1954 թվականին մի խումբ արդյունաբերողներ քաղաքում հիմնադրել են Tomos մոտոցիկլետներ արտադրող ընկերությունը։ Գործարանի գլխավոր տնօրեն է դարձել Ֆրանկ Պեկարը։ Գործարանը բացվել է 1959 թվականին, որի բացմանը ներկա է եղել այն ժամանակվա Հարավսլավիայի նախագահ Իոսիպ Տիտոն։ Գործարանը թողարկել է մոտոցիկլետներ, մոպեդներ, մակույկներ տարբեր դասերի և պահեստամասերի։ Լայնորեն հայտնի է մոպեդների մի շարք, որը կոչվում է Colibri[4][5]։
Տեսարժան վայրեր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Պրետորյանական պալատ, Կոպեր քաղաքի առավել հայտնի շենքը, գեղեցիկ պալատ Վենետիկի գոթական ոճով (1464 թվական), գտնվում է քաղաքի կենտրոնական հրապարակում
- Համբարձման ռոտոնդա (12-րդ դար), քաղաքի կենտրոնի ամենահին շենքը
- Աստվածամոր Վերափոխման մայր տաճար (15-րդ դար)
- Լոջիի պալատ (15-րդ դար)։
Տրանսպորտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կոպերում է գտնվում Սլովենիայի միակ առևտրային նավահանգիստը։ Քաղաքը նոր, ժամանակակից մայրուղով կապված է երկրի մայրաքաղաք Լյուբլյանայի, իտալական Տրիեստ քաղաքի հետ։ Կանոնավոր տրանսպորտային հաղորդակցությամբ կապված է Լյուբլյանայի, Սլովենիայի, Իտալիայի և Խորվաթիայի հարևան քաղաքներ հետ։ Կոպերում առկա է նաև երկաթուղային կայարան, որը համեմատ երկաթուղային և ծովային տրանսպորտի օգտագործվում է շատ քիչ։
Հայտնի բնիկներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Վիտորե Կարպաչչո, իտալացի նկարիչ
- Պետրո Պաոլո Վերջերիո, իտալացի բարեփոխման գործիչ
- Պետրո Պաոլո Վերջերիո ավագ, իտալացի հումանիստ
- Սանտորիո, իտալացի բնախոս, անատոմ, գյուտարար
- Անդրեյա Կլեպաչ, սլովենացի թենիսիստուհի
- Տինկարա Կովաչ, սլովենացի երգչուհի, Սլովենիայի ներկայացուցիչը Եվրատեսիլ 2015 երգի մրցույթում
- Մլադեն Ռուդոնյա, սլավոնացի ֆուտբոլիստ
Քույր քաղաքներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կերկիրա, Հունաստան[6]
Ֆերարա, Իտալիա[7]- Մուջա, Իտալիա[8]
- Սան Դորլիգո դելա Վալե, Իտալիա[9]
Բուզետ, Խորվաթիա[7]
Սամարա, Ռուսաստան
Ժիլինա, Սլովակիա[10]
Ցզյուցզյան, Չինաստան[11]
Սենտ Ջեն, Կանադա
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ «Nadmorska višina naselij, kjer so sedeži občin» [Height above sea level of seats of municipalities] (Slovene and English). Statistical Office of the Republic of Slovenia. 2002. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 25-ին. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 12-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑ «Koper». Place Names. Statistical Office of the Republic of Slovenia. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 25-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 3-ին.
- ↑ Slovenian Statistics Office site, results of the 2002 census Արխիվացված 2020-02-27 Wayback Machine. Stat.si. Retrieved on 24 September 2011.
- ↑ «Завод Tomos». Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 9-ին.
- ↑ en:Tomos
- ↑ «AllCorfu.Com: Corfu's Twin Cities». allcorfu.com. Վերցված է 2010 թ․ փետրվարի 25-ին.
- ↑ 7,0 7,1 «Comune di Ferrara – Portale Telematico Estense». Ferrara.comune.fe.it. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունիսի 12-ին. Վերցված է 2010 թ․ մարտի 27-ին.
- ↑ «Sito ufficiale del Comune di Muggia». Comune.muggia.ts.it. Վերցված է 2010 թ․ մարտի 27-ին.
- ↑ «Sito Web del Comune di S.Dorligo della Valle – Dolina (TS)». Comune.san-dorligo-della-valle.ts.it. Վերցված է 2010 թ․ մարտի 27-ին.
- ↑ «Žilina – oficiálne stránky mesta: Partnerské mestá Žiliny [Žilina: Official Partner Cities]». © 2008 MaM Multimedia, s.r.o.. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2008 թ․ դեկտեմբերի 11-ին.
- ↑ «Welcome to JiuJiang». Jiujiang.gov.cn. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2010 թ․ փետրվարի 25-ին.
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Քաղաքի պաշտոնական կայք Արխիվացված 2012-11-04 Wayback Machine
- Կոպեր՝ քաղաք և նավահանգիստ Սլովենիայում Արխիվացված 2019-05-07 Wayback Machine
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կոպեր (քաղաք)» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||||
